پرستاران سال‌ها برای گرفتن حقوقشان سرگردانند/ چطور می‌توان از طریق اضافه‌کاری، قانون ارتقای بهره‌وری را دور زد؟
به گزارش خبرنگار ایلنا، بیمارستان‌های تامین اجتماعی بیشترین تراکم مراجعین کرونایی و غیرکرونایی را در این روزها دارند. براساس گفته احمدرضا خزاعی (کارشناس کلینیک اداره کل درمان سازمان تامین اجتماعی استان تهران) در استان تهران ۱۰ بیمارستان ملکی فعال تامین اجتماعی وجود دارد که از این تعداد، ۸ بیمارستان بیماران کرونایی را پذیرش می‌کنند و در سراسر کشور نزدیک به ۸۰ بیمارستان تأمین اجتماعی درگیر بیماری کرونا هستند.
انواده ۴۲ میلیون نفری کارگران و خانواده‌هایشان به علت رایگان بودن هزینه درمان، در صورت دارا بودن دفترچه، بیشتر به این بیمارستان‌ها مراجعه می‌کنند و کارگرانی که مبتلا به کرونا شده‌اند، نیز از این قاعده مستثنی نیستند. یکی از شاخص‌های خدمات درمانی دولت به کارگران نسبت تعداد بیمارستان‌های تامین اجتماعی به کل بیمارستان‌های کشور است که ۸۰ بیمارستان تامین اجتماعی از ۹۵۴ بیمارستان (داده مرکز آمار) را شامل می‌شود که شامل ۸ درصد است. به این معنا سهم کارگران از درمان رایگان و عدم تناسب تعداد کارگران بیمه شده به تعداد تخت‌های بیمارستان در مناطق مختلف و توزیع نامتوازن بیمارستان‌ها به ویژه در مناطق محروم ازجمله شاخص‌های ناعدالتی در حوزه درمان است که ناشی از سیاست‌های دولت برای خصوصی‌سازی بیش از پیش بوده است. همین امر موجب شده تا کادر درمانی و خدماتی این بیمارستان‌ها در معرض بیشترین تهدیدات کرونایی قرار بگیرند. پرسنل این بیمارستان‌ها مطالباتی دارند که انتظار دارند، در این ایام به‌جای قدردانی‌های نمایشی مورد توجه قرار بگیرد.
بازنشستگی پرستاران بعد از ۹۷ دچار مشکل شد
سیدجواد توکلی (فعال صنفی پرستاری) در گفتگو با ایلنا، به مشکلات بازنشستگی پرستاران تامین اجتماعی اشاره کرده و گفت: یکی از مشکلات عمده پرستاران تامین اجتماعی این است که از آبان ۹۷، به بعد با بازنشستگی آنها با ۲۰ سال سابقه کار و ۳۰ روز حقوق موافقت نمی‌کنند. حرفشان این است که کارمند تامین اجتماعی هستید و با قانون بازنشستگی پیش از موعد باید ۲۵ سال کار کنید. پرسشی که در این خصوص مطرح می‌شود این است که اگر این قانون اشکال داشته چرا تا سال ۹۷ اجرا می‌شده و یکباره غیرقانونی شده است؟
او ادامه داد: پرستاران تامین اجتماعی به صورت فردی و گروهی در حال شکایت به دیوان عدالت اداری هستند. پرستاران یک به یک باید در دیوان عدالت، دفاتر پیشخوان و پست و … معطل باشند تا بتوانند حق خود را بگیرند. یعنی در پروسه‌ای طولانی و با این شرط که شکایت‌ها در دیوان عدالت بین ۱ تا۲ سال طول می‌کشد، حکم بگیرند. پرونده‌های دیوان عدالت اداری واقعاً زیاد است.
در اینجا بحثی بین تامین اجتماعی و پرستاران درباره استناد به قوانین بازنشستگی جانبازان و معلولین و قانون مدیریت خدمات کشوری وجود دارد که همچنان لاینحل مانده و پرستاران تامین اجتماعی انتظار دارند، دست‌کم در این روزها که بازار تشکر از پرستاران داغ است، به آن بپردازند.
جنجال در استناد به قوانین
محمود عمیدی (عضو خانه پرستار) در پاسخ به ادعای تامین اجتماعی مبنی بر کارمند تامین اجتماعی بودن، برای بحث بازنشستگی پرستاران تصریح کرد: تا سال ۹۷ سازمان تامین اجتماعی کارکنان خود را بر اساس قانون نحوه بازنشستگی جانبازان و معلولین و شاغلین مشاغل سخت مصوبه سال ۶۷ مجلس و اصلاحات بعدی آن بازنشسته می‌کرد که قطعاً رویه غلطی بوده و طبق همان ماده واحده که شمول قانون را مستلزم ذکر نام کرده، از شمول به دلیل عدم ذکر نام خارج هستند. از طرفی کارکنان سازمان تامین اجتماعی هرچند کارمند خطاب می‌شوند اما کارمند دولت نیستند و قانون مدیریت خدمات کشوری فقط مشمول کارکنان رسمی و پیمانی دستگاه‌های دولتی می‌شود و از طرفی طبق ماده ۱۱۷ این قانون نهادهای عمومی غیردولتی که سازمان تامین اجتماعی ازجمله آنهاست از شمول قانون مدیریت خدمات کشوری مستثنی شده‌اند.
عمیدی با اشاره به ماده ۴ قانون تامین اجتماعی گفت: ماده ۴ شامل افرادی است که به هر عنوان در مقابل دریافت مزد یا حقوق کار می‌کنند. مفاد ماده ۱۱۳ و ۱۱۴ قانون تامین اجتماعی موارد خاصی را به شرایط مستخدمین دولت و مشمولین قانون استخدام کشوری که قانون مدیریت خدمات کشوری جایگزین آن شده است، به وضوح نشان می‌دهد که کارکنان سازمان تامین اجتماعی تابع قانون تامین اجتماعی و آیین‌نامه استخدامی خاص آن هستند.
وی افزود: در دو سال اخیر سازمان تامین اجتماعی شرایط برقراری بازنشستگی را با استناد به ماده ۱۱۴ قانون تامین اجتماعی مشمول ماده ۱۰۳ قانون مدیریت خدمات کشوری می‌داند درحالیکه کارکنان مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری شاغل در مشاغل سخت و زیان‌آور با استناد به قانون خاص نحوه بازنشستگی جانبازان و معلولین و شاغلین مشاغل سخت بازنشسته می‌شوند که در آن هم شرط بازنشستگی داشتن حداقل ۲۰ سال سابقه کار است.
عمیدی با بیان اینکه معاونت حقوقی سازمان تامین اجتماعی مستند به ماده ۱۲۷ قانون مدیریت خدمات کشوری قانون نحوه بازنشستگی جانبازان را نقض شده می‌داند اما اگر واقعا چنین استنادی درست باشد پس طبق همان ماده ۱۲۷ قانون مدیریت خدمات کشوری که مصوب سال ۸۶ است؛ ماده ۱۱۴ قانون تامین اجتماعی که مغایر ماده ۱۱۷قانون مدیریت است.
درحالیکه عمیدی معتقد است که بند ۱۰ماده واحده فهرست نهادهای عمومی غیردولتی، سازمان تامین اجتماعی جزو نهادهای عمومی غیردولتی بوده و از شمول این قانون مدیریت خدمات کشوری مستثنی شده است. اگر بر اساس ماده ۱۲۷ قانون مدیریت خدمات کشوری تمام قوانین خاص و عام مغایر با آن نقض شده‌اند، پس ماده ۱۱۴ قانون تامین اجتماعی نیز که مغایر ماده ۱۱۷ است نقض شده است و استناد بدان بی‌معناست.
ترفندهایی برای دور زدن قانون ارتقای بهره‌وری
مطالبه دیگر پرستاران تامین اجتماعی مربوط به اجرای ناقص قانون ارتقای بهره‌وری و انواع ترفندهای تامین اجتماعی برای دور زدن این قانون است. توکلی تصریح کرد: معوقات قانون ارتقای بهره‌وری برای پرستاران تامین اجتماعی از سال ۸۸ تا ۹۱ وجود داشت که تعدادی از پرستاران با شکایت توانستند مبالغ معوقه ارتقای بهره‌وری را دریافت کنند.
او ادامه داد: پرستاران خواهان پرداخت معوقات قانون ارتقای بهره‌وری از بهمن سال ۸۸ تا بهمن سال ۹۱ بدون در نظر گرفتن سقف اضافه‌کاری هستند. در بیمارستان‌ها سقف اضافه‌کار تعیین شده است. درحالیکه تنظیم برنامه اضافه‌کار با بیمارستان است. وقتی به پرستار به علت کمبود نیرو فراخوان داده می‌شود، مجبور می‌شود تا اضافه‌کار تعیین شده توسط بیمارستان را پر کند، حالا وقتی که می‌خواهد حق و حقوق قانونی خود را بگیرد، می‌گویند اضافه‌کارتان پر بوده است.
این عضو نظام پرستاری مشهد بیان کرد: نوبت کار یکی از آیتم‌های فیش حقوقی است که افرادی تعلق می‌گیرد که به صورت شیفتی در شیفت‌های عصر و شب که غیراداری «نامتعارف» به حساب می‌آیند، کار می‌کنند. این مسئله شامل فقط پرستاران هم نیست. گروه‌های دیگری مثل پذیرش، آزمایشگاه، حراست بیمارستان و رادیولوژی نیز هستند که شیفتی هستند. دانشگاه‌های علوم پزشکی تقریباً این قانون را اجرا می‌کرده است اما بیمارستان‌های تامین اجتماعی به این علت که می‌گویند باید مصوبه هیئت امنا وجود داشته باشد، از اول سال ۸۷، هیچ تغییری در آیتم نوبت کار تا ۹۷ ندادند. در سال ۹۷ از طریق اعتراضاتی که توسط پرستارا صورت گرفت، آیتم با بخشنامه هیئت وزیران تغییر پیدا کرد اما این ۱۰ سال اجرایی نشدن حق شیفت برای پرستاران تامین اجتماعی همچنان بلاتکلیف مانده است و تامین اجتماعی حاضر به اجرای آن نیست.
وی افزود: ده سال تمام پرستاران این بیمارستان‌ها عصر و شب به صورت غیرمتعارف زمان خود را در محیط کار گذرانده‌اند و نمی‌توان این مسئله را فراموش کرد. در این حال پرستاران تامین اجتماعی برای اینکه بتوانند حق شیفت ۱۰ سال قبل را بگیرند، باید شکایت کنند که پروسه‌ای بسیار زمان بر و طولانی است.
توکلی تاکید کرد: قانون بهره‌وری در بیمارستان‌های تامین اجتماعی به طور کامل اجرا نمی‌شود. آنها می‌گویند برای اجرای این قانون باید حضور شما فیزیکی باشد اما بهره‌وری اشاره دارد که به ازای شیفت‌های نامتعارف عصر و شب ضریب ۱.۵ باید محاسبه شود که از موظفی کم می‌شود.
آیا برای بیمارستان‌ها کیفیت خدمات بیمارستانی اهمیت ندارد؟
این عضو نظام پرستاری مشهد گفت: آنها در بخشنامه‌های داخلی اشاره کرده‌اند که موظفی را باید بر اساس آیتم خودشان قبول کنند، نه بهره‌وری. به این ترتیب دور زدن قانون بهره‌وری را شاهد بوده‌ایم. نمی‌شود که امتیازی که قانون برای پرستاران قائل شده است، از طریق یک بخشنامه سلب کرد. بخشنامه نمی‌تواند برخلاف قانون باشد. در بند ۹ بخشنامه نوشته شده که پر کردن شیفت موظفی با استفاده از قانون ارتقای بهره‌وری قانونی است. در صورتی که این حرف برخلاف قانون است. البته دانشگاه‌های علوم پزشکی نیز همین کارها را انجام می‌دهند. این دانشگاه‌ها، اضافه کار حضوری و غیرحضوری و فیزیکی و غیرفیزیکی گذاشته‌اند.
او ادامه داد: بر اساس قانون بهره‌وری وقتی پرستاری شیفت شب ۱۲ ساعت می‌آید، قانون بهره‌وری می‌گوید که باید ۱۸ ساعت کار برای پرستار رد شود. این رقم باید از موظفی ۱۵۰ یا ۱۸۰ ساعت پرستار کسر شود. آنها می‌گویند ۱۲ ساعت را موظفی حساب می‌کنیم و آنچه که قانون بهره‌وری با در نظر گرفتن ضریب افزوده، به عنوان اضافه‌کار به شما می‌دهیم و ارفاقی است. درصورتی‌که منظور قانون این بوده است که بهره‌وری را بیفزاید؛ یعنی زودتر موظفی‌اش را پر کند و با استراحت بیشتر سرکار حاضر شود که بیمار بتواند خدمات استاندارد دریافت کند.
اگر پرستار مجبور باشد به علت شیفت‌های پشت سر هم، موظفی و اضافه کار خود را پر کند، خسته می‌شود و کیفیت خدمات بیمارستانی نیز کاهش می‌یابد و ممکن است به علت خستگی نیز دچار خطا شود. هدف اصلی قانون ارتقای بهره‌وری، خدمات بهتر به بیماران بود که پرستار با شیفت کمتر و خدمات بهتر کار کند و حقوق پایه را بگیرد.
وضعیت کرونایی کادر درمانی تامین اجتماعی
توکلی در بخش دیگر از سخنانش درباره وضعیت بیمارستان‌های تامین اجتماعی در ایام شیوع کرونا و تامین تجهیزات بیمارستانی برای کادر درمانی و پرسنل گفت: بیمارستان‌های تامین اجتماعی به لحاظ ارائه خدمات به بیماران کرونایی خوب عمل کرده است. بخش‌های خاصی را برای کرونا درنظر گرفته‌اند که جدا از بخش‌های معمولی است تا عفونت گسترش پیدا نکند. تجهیزات محافظتی کرونا برای کادر درمانی به نسبت مطلوب بوده است و ارتباط آنها با بخش دولتی خوب است. به نسبت پرستاران بیمارستان‌های تامین اجتماعی از این موضوع نسبت به دیگر پرستاران راضی‌تر هستند.
وی تصریح کرد: حدود ۴۲ میلیون نفر از قشر کارگر به این بیمارستان‌ها مراجعه می‌کنند، چراکه خدمات در این مراکز درمانی شامل بیمه و رایگان است. به طور کلی تامین اجتماعی به علت رایگان بودن و بحث اینکه ۴۲ میلیون نفر کارگر را خدمات می‌دهد، بیشتر است. کادر درمانی در تامین اجتماعی کار بسیار بیشتری از این نظر دارند و انتظار دارند که دولت حالا که از پرستاران تشکر می‌کند، این تشکر را با عمل نشان دهد؛ نه اینکه در حد حرف باقی بماند و مطالبات پرستاران تامین اجتماعی بر زمین بماند.
کادر درمانی در این ایام بارها تاکید کرده است، حال که مجبور هستند شرایط خطرناک کرونایی را به جان بخرند تا جان بیماران را نجات بدهند، انتظار تحقق مطالباتی را دارند که چند سال است بی‌پاسخ مانده‌اند.
گزارش: مریم وحیدیان
منبع: ایلنا